باران شاکری – معدن پیشرو؛ ایران، علیرغم برخورداری از منابع غنی گاز طبیعی، با توجه به تغییرات جهانی و اهمیت تنوعبخشی در سبد انرژی، نیازمند تحول در سیاستهای انرژی خود است.
ظرفیتهای بالای کشور در زمینه انرژیهای خورشیدی و بادی، فرصتهای بینظیری را برای توسعه پایدار و کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی فراهم میکند، اما با این حال، موانع ساختاری و اجرایی موجود، مانع از تحقق این پتانسیل شدهاند.
بی شک رفع این موانع و حرکت به سمت تنوعبخشی در سبد انرژی، نه تنها به امنیت انرژی و پایداری محیط زیست کمک میکند، بلکه میتواند به رشد اقتصادی و ایجاد فرصتهای شغلی جدید نیز منجر شود.
در این خصوص، عبدالحسین همتی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفت: در خصوص ناترازی انرژی میتوان یک رویکرد بلندمدت و یک رویکرد کوتاه مدت را دنبال کرد؛ برای حل مشکل ناترازی انرژی در بلند مدت، باید سبد سوخت را متنوعتر کنیم.
وی اضافه کرد: در حال حاضر به صورت متوسط در دنیا ۲۳ درصد از سوختی که برای تولید برق مورد نیازشان استفاده میشود، سوخت گاز است. این در حالی است که در ایران، حدود ۷۰ درصد از سوخت مورد نیاز نیروگاهها توسط گاز تامین میشود. این امر در نهایت، موجب وابستگی شدید به گاز به عنوان سوخت نیروگاهها و به تبع آن کمبود گاز در صنایعی مانند سیمان و فولاد شده است.
همتی ادامه داد: مصرف گاز خانگی در کشور ما بسیار بالاست؛ ما تقریبا به تمام نقاط کشور حدود ۹۷ درصد از کل کشور را گازرسانی کردهایم که این امر اگر چه بسیار مثبت است، اما به این معناست که سهم گاز در سبد انرژی ما به شده بالا رفته است.
وی اظهار داشت: در کشورهایی مانند روسیه، پوشش گازرسانی حدود ۷۰ درصد است، در بسیاری از کشورهای دیگر این رقم حتی کمتر از ۵۰ یا ۶۰ درصد است؛ این کشورها معمولا از یک منبع انرژی مثل برق برای مصارفی مانند پخت و پز و گرمایش استفاده میکنند.
عضو کمیسیون انرژی مجلس گفت: در کشور ما با وجود تنوعبخشی به منابع انرژی، اما همچنان وابستگی شدیدی به گاز وجود دارد که در نهایت باعث ناترازی در تولید و به دنبال آن ایجاد مشکلات بسیاری خواهد شد.
وی با اشاره به ضرورت حل مشکل انرژی در بلندمدت، بر تنوع بخشی سبد انرژی تاکید کرد و افزود: در بسیاری از کشورهای دنیا، نیروگاهها هستهای است یا با استفاده از منابع انرژی متنوعی مانند زغالسنگ، برق تولید میکنند و یا انرژیهای تجدیدپذیر را فعال کردهاند.
ضرورت افزایش سهم انرژیهای تجدیدپذیر در سبد انرژی
همتی توضیح داد: در حال حاضر طبق آخرین آمار، کل ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر در کشور ما حدود ۱۳۰۰ مگاوات است که عمدتاً ۸۰ درصد انرژی خورشیدی و ۲۰ درصد بادی است. این در حالی است که کشورهایی مانند آلمان با مساحت کمتر از ایران، توانستهاند به ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر بیش از ۶۶۰۰۰ مگاوات دست یابند.
وی اضافه کرد: با توجه به پتانسیل بالای ایران در زمینه انرژی خورشیدی و شرایط مناسب، این میزان تولید برق تجدیدپذیر بسیار کمتر از ظرفیت واقعی کشور است و تنها حدود یک پنجاهم تولید برق تجدیدپذیر آلمان است.
عضو کمیسیون انرژی مجلس اظهار داشت: وزارت نیرو در تلاش است تا پیک تابستان ۱۴۰۴ حداقل ۳۵۰۰ مگاوات برق تجدیدپذیر به شبکه اضافه و وارد مدار کند؛ مزیت اصلی انرژیهای تجدیدپذیر این است که پس از سرمایهگذاری اولیه، هزینههای تولید برق بسیار پایین میآید؛ برخلاف نیروگاههای فسیلی که نیاز به سوخت مداوم (مانند گاز و گازوئیل) دارند و هزینههای تولید برق را به طور قابل توجهی افزایش میدهند. با این حال، سرمایهگذاری اولیه در انرژیهای تجدیدپذیر بالا بوده و همین امر باعث شده که سرمایهگذاران کمتر به سمت این حوزه گرایش پیدا کنند.
همتی در خصوص خاموشیهای اخیر گفت: در سالهای گذشته اولویت بر این بود که ابتدا برق صنایع و سپس کشاورزی قطع شود و برق خانگی به عنوان خط قرمز تلقی شده بود، اما امسال رویکرد متفاوتی اتخاذ شد به طوریکه به جای اولویتبندی قطع برق صنایع، تصمیم گرفته شده است که در صورت لزوم، قطعی برق به صورت یکسان بین همه بخشها توزیع شود؛ این تغییر رویکرد، یکی از دلایل اصلی وقوع زودهنگام خاموشیها در سال جاری است.
وی افزود: بر اساس برنامهریزیهای اخیر وزارت نیرو برای تأمین سوخت مورد نیاز نیروگاهها، در جلسه هفته پیش کمیسیون انرژی، وزیر نیرو اطمینان داد که تلاش میشود از این پس قطعی برق در بخش خانگی به حداقل برسد و حتیالامکان از قطعی برق در بخش کشاورزی نیز جلوگیری شود که البته در صورت افزایش شدید مصرف در فصل سرد و نیاز به انتقال گاز به بخش خانگی، ممکن است مجبور به اعمال محدودیتهایی در تأمین برق صنایع شویم که میزان این محدودیتها به شدت سرمای هوا بستگی خواهد داشت؛ از طرف دیگر، تصمیم بر توقف استفاده از مازوت در سه نیروگاه بزرگ کشور، منجر به کاهش تولید حدود دو هزار مگاوات برق شده است. این کاهش تولید، مشکلات متعددی را در تأمین برق ایجاد کرده و یکی از دلایل اصلی خاموشیهای اخیر بوده است.
همتی توضیح داد: وزارت نیرو در برنامه هفتم توسعه، تولید ۱۲۰۰۰ مگاوات برق تجدیدپذیر را در دستور کار قرار داده است که پیشبینی میشود ظرف یک تا دو سال آینده به آن دست پیدا کنیم؛ این اتفاق خوبی خواهد بود چرا که منجر به ذخیرهسازی سوخت مانند گاز، گازوئیل و مازوت خواهد شد که امکان استفاده از این سوختها در بخشهای صنعتی از جمله فولاد و سیمان فراهم خواهد شد.
همتی در پایان گفت: مشکل اصلی کشور در حال حاضر، بحث تامین انرژی در صنایع و کشاوزی است؛ حتی در بخش کشاورزی اگر سوخت لازم برای ماشینآلات را نداشته باشیم، قطعا به مشکل برخواهیم خورد بنابراین با حل چالش تامین انرژی، بخش عمدهای از مسائل مربوط به بخش صنعت، معدن و کشاورزی حل خواهد شد.
