به گزارش خبرنگاران گروه جامعه خبرگزاری گزارش خبر، سال ۱۴۰۳ (۲۰۲۴-۲۰۲۵ میلادی) یکی از پرتنش‌ترین سال‌ها در عرصه سیاست جهانی بود. این سال شاهد تغییرات جدی در موازنه قدرت، تشدید درگیری‌های بین‌المللی، رقابت‌های ژئوپلیتیکی و تحولات مهم در سیاست داخلی کشورهای تأثیرگذار بود. در ادامه، مهم‌ترین تحولات سیاسی جهان را بررسی می‌کنیم.
۱. تشدید جنگ‌ها و منازعات ژئوپلیتیکی
الف) جنگ اوکراین و روسیه
جنگ اوکراین همچنان یکی از محورهای مهم تحولات جهانی بود.
روسیه به تصرف برخی مناطق جدید ادامه داد، درحالی‌که اوکراین با حمایت غرب به مقاومت خود ادامه داد.
کمک‌های نظامی و مالی آمریکا و اروپا به اوکراین در سال ۱۴۰۳ کاهش یافت، که تأثیر مستقیمی بر وضعیت میدانی جنگ گذاشت.
احتمال مذاکرات صلح مطرح شد، اما هیچ توافق پایداری شکل نگرفت.
ب) بحران غزه و جنگ اسرائیل – حماس
جنگ غزه از سال ۱۴۰۲ آغاز شد و در ۱۴۰۳ به یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های انسانی و ژئوپلیتیکی تبدیل شد.
حملات اسرائیل به نوار غزه شدت بیشتری گرفت، درحالی‌که مقاومت فلسطین نیز تداوم یافت.
موضع کشورهای عربی و اسلامی نسبت به این بحران تغییراتی داشت؛ برخی خواهان فشار بیشتر بر اسرائیل شدند، درحالی‌که برخی به راه‌حل‌های دیپلماتیک تمایل داشتند.
این بحران روابط بین‌المللی را تحت تأثیر قرار داد و موجب گسترش تنش‌ها در خاورمیانه شد.
ج) بحران تایوان و رقابت چین – آمریکا
تنش‌های بین چین و تایوان با افزایش مانورهای نظامی چین و حمایت‌های آمریکا از تایوان تشدید شد.
واشنگتن به‌طور رسمی از استقلال تایوان حمایت نکرد، اما فروش تسلیحات به این جزیره را افزایش داد.
چین اقدامات نظامی و اقتصادی علیه تایوان را افزایش داد، اما هنوز از اقدام نظامی مستقیم خودداری کرده است.
۲. انتخابات مهم و تغییرات در قدرت‌های جهانی
الف) انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا
انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا (۱۴۰۳) یکی از پرچالش‌ترین رقابت‌های سیاسی جهان بود.
جو بایدن و دونالد ترامپ (یا کاندیدای دیگر جمهوری‌خواهان) رقابتی تنگاتنگ داشتند.
تأثیر این انتخابات بر سیاست‌های جهانی، به‌ویژه در قبال ایران، چین و روسیه، قابل‌توجه بود.
ب) تغییرات سیاسی در اروپا
انتخابات پارلمان اروپا در سال ۱۴۰۳ برگزار شد و گفتمان‌های ملی‌گرایانه و راست‌گرایانه در برخی کشورها تقویت شد.
بحران‌های اقتصادی و اجتماعی باعث افزایش نارضایتی عمومی در برخی کشورهای اروپایی شد.
سیاست‌های اتحادیه اروپا در قبال مهاجرت، تغییرات اقلیمی و جنگ اوکراین، همچنان مورد بحث بود.
ج) تغییرات در خاورمیانه
برخی کشورهای عربی مانند عربستان و امارات سیاست‌های منطقه‌ای خود را بازنگری کردند.
روابط ایران با کشورهای عربی در نوسان بود و دیپلماسی منطقه‌ای به سمت توازن جدیدی حرکت کرد.
۳. تحولات در ساختارهای بین‌المللی
الف) سازمان ملل و چالش‌های نظم جهانی
ناتوانی سازمان ملل در مدیریت بحران‌های اوکراین، فلسطین و یمن، بار دیگر بحث اصلاح ساختار این نهاد را مطرح کرد.
برخی کشورها، از جمله روسیه و چین، تلاش کردند تا نفوذ آمریکا و غرب را در نهادهای بین‌المللی کاهش دهند.
ب) گروه‌های قدرت جدید: بریکس و سازمان شانگهای
گروه بریکس (BRICS) که شامل چین، روسیه، هند، برزیل و آفریقای جنوبی است، نفوذ بیشتری در اقتصاد و سیاست جهانی پیدا کرد.
برخی کشورها به‌دنبال پیوستن به این بلوک بودند تا از وابستگی به غرب کاسته شود.
۴. چشم‌انداز آینده: به کدام سمت می‌رویم؟
چندقطبی شدن جهان: رقابت بین آمریکا، چین، روسیه و اروپا ادامه خواهد داشت.
ادامه درگیری‌ها: جنگ‌های اوکراین و فلسطین احتمالاً به این زودی‌ها پایان نخواهند یافت.
نقش‌آفرینی قدرت‌های نوظهور: کشورهایی مانند هند، ترکیه و عربستان جایگاه مهم‌تری در سیاست جهانی پیدا خواهند کرد.
بحران‌های اقتصادی و اجتماعی: افزایش نابرابری، رکود اقتصادی و تغییرات اقلیمی، فشار بیشتری بر دولت‌ها وارد خواهد کرد.
جمع‌بندی
سال ۱۴۰۳ یکی از پرتنش‌ترین سال‌های اخیر بود و نظم جهانی را بیش از پیش دستخوش تغییر کرد. با توجه به این روندها، سال ۱۴۰۴ نیز احتمالاً با چالش‌های جدید و رقابت‌های ژئوپلیتیکی گسترده‌ای همراه خواهد بود.
1. مقاله ۳ اتفاق بزرگ برای جهان در سال ۱۴۰۳
این مقاله به بررسی سه رویداد بزرگ و مهم در ابعاد سیاسی و اقتصادی جهان در سال ۱۴۰۳ می‌پردازد که می‌توانند نقطه عطف‌های قابل توجهی باشند.
2. مقاله سال ۱۴۰۳؛ سال سرنوشت‌ساز
این مقاله به تحولات بزرگ و مهم در روابط بین‌الملل، از جمله جنگ‌های اوکراین-روسیه و فلسطین-اسرائیل و تأثیرات آن‌ها بر سیاست خارجی ایران می‌پردازد.
3. مقاله سه مسأله مهمِ سیاست خارجی ایران در سال ۱۴۰۳
این مقاله به بررسی سه رویداد مهم در حوزه سیاست خارجی ایران در سال ۱۴۰۳، از جمله انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا و تأثیر احتمالی آن بر ایران می‌پردازد.
4. مقاله سال ۱۴۰۳ سال پرکار در دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران
این مقاله به بررسی چالش‌ها و مسائل پیش روی سیاست خارجی ایران در سال ۱۴۰۳، از جمله جنگ اوکراین و بحران غزه می‌پردازد.
5. مقاله چالش‌های سیاست خارجی در ۱۴۰۳؛ ایران با کدام پرونده‌های مهم روبروست؟
این مقاله به بررسی مهم‌ترین رخدادهای سال ۱۴۰۳ که می‌توانند ابعاد سیاست خارجی ایران را تحت تأثیر قرار دهند، می‌پردازد.
6. مقاله سال بلوا
این منابع می‌توانند به درک بهتر تحولات سیاسی جهان در سال ۱۴۰۳ و تأثیرات آن بر سیاست خارجی ایران کمک کنند.
